دانلود مقاله بررسی اصول توسعه حمل و نقل محور در محدوده اطراف ایستگاه شریعتی خط یک قطار شهری مشهد pdf دارای 9 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله بررسی اصول توسعه حمل و نقل محور در محدوده اطراف ایستگاه شریعتی خط یک قطار شهری مشهد pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود مقاله بررسی اصول توسعه حمل و نقل محور در محدوده اطراف ایستگاه شریعتی خط یک قطار شهری مشهد pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود مقاله بررسی اصول توسعه حمل و نقل محور در محدوده اطراف ایستگاه شریعتی خط یک قطار شهری مشهد pdf :

چکیده

در سال های اخیر، رویکرد توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی به عنوان یکی از تکامل یافته ترین دیدگاه های توسـعه شهری، که بر ارتباط متقابل حمل و نقل عمومی و توسعه شهری تأکید دارد، مطرح شده است .این×توسعه×برمبنای×حمل× ونقل×عمومی×برگسترش×خطوط×حمل ونقل×همگانی×وایجاد×مجتمع×های×ایستگاهی×با×هسته خدماتی،اداری،فرهنگی،تجاری × وبافتی×برای×پیاده×روی در×حوزه ×های× ایستگاه های×حمل×ونقل× عمومی× می× پردازد. می توان برمبنای چهار اصل مورد تأیید اکثر نظریه پردازان تأثیرگذار در تبیین رویکرد توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی به چارچوبی نسبتا منطقی برای برنامـه ریزی و اجرا رسید .این اصول عبارت است از .1توسعه فشرده .2 اختلاط کاربری ها .3 پیاده مداری .4 تسهیلات حمـل و نقل و جا به جایی. در پژوهش حاضر ایستگاه شریعتی از خط یک قطار شهری مشهد و حوزه نفوذ این ایستگاه (ناحیه ای به شعاع 800 متری ایستگاه) قلمرو مکانی پژوهش را تشکیل می دهد.روش علمی تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشـد.در ایـن راستا اطلاعات مورد نیاز بصورت میدانی و همچنین کتابخانه ای گرداوری شده است.در ادامه از طریق نرم افزار GIS نقشـه ها دسته بندی گردیدند و سپس طبق شاخص های بدست آمده از اصول و مفاهیم ارائه شده در بخش نظری تحقیق،تحلیـل گردیدند و در نتیجه آنبطور کلّی محدوده اطراف ایستگاه شریعتی از لحاظ تمرکز فعالیت،تعداد مسـافرین ،تلاقـی و اخـتلاط کاربری ها از وضعیت نسبتاً مطلوبی برخوردار بوده لیکن از لحاظ تراکم و همچنین میزان زمـین هـای بـایر و قابـل توسـعه وضعیت مطلوبی نداشته است.

×
کلمات کلیدی: توسعه حمل و نقل محور، حمل و نقل، نوشهر گرایی

.1 مقدمه و هدف

در پی توسعه های مخرب،در دهه های پایانی قرن بیستم،تقاضا برای توسعه پایدار شهری و شهر های پایدار افزایش یافته و به مهم ترین محور فرا روی بشریت در قرن بیست و یکم تبدیل شده است.[10] بنابراین باید بسیاری از اصـلاحات

به طور مؤثری با کاربرد سیاست ها،مدیریت فرم مطلوب در جهت پایداری انسان و محیط زیست صورت گیـردژزب. سیسـتم حمل×و×نقل×عمومی ریلی ×از× عواملی ×است×که×می×تواند×به ×هدایت×توسعه×شهری×به×سوی×یـک×شـکل× پایـدار کمـک×کنـد. از طرفی مطالعات و بررسی ها حاکی از آن است که حمل ونقل عمومی و به ویژه حمل ونقل ریلی به تنهایی قادر به حـل مشکلات ترافیکی در شهرها نبوده است .در این راستا اجرای سیاست هایی همچون ادغام برنامه حمل ونقل بـا کـاربری زمین با عنوان توسعه مبتنی بر حمل و نقل محور((TOD توجه بسیاری را به خود جلب نموده است. هدف نوشتار پیش رو

1

ابتدا گرد آوری اصول و شاخص های توسعه حمل و نقل محور و سپس بررسی این شاخص ها بر روی ایستگاه شریعتی واقع در خط یک قطار شهری مشهد با توجه به اهمیت این ایستگاه از نظر تعداد مسافر و محل قرار گیری آن می باشد.

.2 تئوری و پیشینه تحقیق

.12 معرفی نوشهرگرایی

در دهه 1980 میلادی تعداد زیادی از معماران و شهرسازان آمریکایی از فرسودگی و زوال مراکز شهری و افزایش فزاینده جوامع محلی که پراکنده و متفرق، وابسته به اتومبیل و دارای فاصله با مراکز شهری بودند، اظهار نارضایتی کردند. در سالهای پایانی دهه 1980 وابتدای دهه 1990 این نارضایتی منجر به ظهور جنـبش نوشـهرگرایی شـد .[19]دسـتاورد های این رویکرد ،کاهش استفاده از زمین شهری،خودرو ، مصرف سوخت و نیز پایداری در مقابل شوک های تورّمی افـزایش قیمت انرژی،کاهش آلودگی های زیست محیطی و ارتقاء سطح کیفی زندگی اسـت ژظب. هـدف نوشـهر گرایـی خلـق یـک

محیط مناسب در مقیاس انسانی است،که پاسخگو به تحولات و پیشرفت های مدرن شهری و توسعه ای در راسـتای اهـداف توسعه پایدار باشد .[17]

در زمینه نوشهر گرایی نظریه های زیادی ارائه شده است، دو نظریه مهم در این راستا، عبارتند از:” توسعه واحدهای همسایگی سنتی” )T.N.D)که نخستین بارتوسط آندره دوانی و الیزابت پلتر زیبرک و” توسعه در راستای حمـل و نقـل عمومی” )T.O.D( که توسط پیتر کالتروپ، مطرح شده اند. در ادامه با توجه به موضوع پژوهش پیش رو،به تشریح نظریه

” توسعه حمل و نقل محور ” می پردازیم.

22 توسعه حمل و نقل محور :

توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی با گرایش حمل و نقل عمومی، نوعی از توسعه شهری در شهرها و شـهرک های جدید و یا بازسازی شهرهای موجود است که با استقرار کاربری هایی با تراکم بالا بـه صـورت مخـتلط مسـکونی و غیرمسکونی در ایستگاه های مترو یا اراضی اطراف آن، زمینـه اسـتفاده از خـودرو شخصـی را کـاهش داده و در مقابـل، استفاده از مترو را افزایش می دهد .این شیوه از یک سو به دنبال پاسخی جهت رفت و آمدهای فزاینده و اجتنا ب ناپذیر شهری – حومه ای و از سوی دیگر در جهت کاهش اثرات نامطلوب این سفرها همچـون آلـودگی هـوا ، صـدا و اسـراف منابع، گام برمی دارد.[7] الگوی TOD بر اساس مفهوم پدسترین پاکت توسط معمار آمریکایی پیتر کالتروپ پیشنهاد شـده است که فلسفه آن را تسهیل ارتباطات فضایی و در نتیجه دستیابی به همبستگی اجتماعی بالا بیان می کند ژلب.

کلتروپ از جمله کسانی است که به تدوین و تدارک راهبرد های قابل سنجش توسعه حمـل و نقـل محـور پرداختـه است.او توصیف پر از جزئیاتی از ایده این الگوی توسعه ارائه می کند : ” توسعه حمل و نقل محور به عنوان مرکزی با آمیزه های متراکم از کاربری های مسکونی ،تجاری،اداری و عمومی و فضای بـازا سـت کـه در آن مغـازه هـای خـرده فروشـی و خدماتی در یک هسته تجاری با دسترسی آسان نسبت به خانه ها قرار گرفته اند (حدود 600 متر یـا 10 دقیقـه پیـاده روی) . یک ایستگاه حمل و نقل عمومی در هسته این مرکز قرار دارد. استفاده ها در مرکز به صورت عمومی بوده و ادارات در طبقات بالا تر از سطح زمین قرار می گیرند . محدوده ای برای استفاده های کم تراکم تـر ،هسـته مرکـزی را بـا فاصـله ای حـدود 1600 متر احاطه می کند.این منطقه ممکن است خانه های تک خانواری در یک محدوده شامل پارک های کوچک،مـدارس و صنایع سبک را در بر گرفته باشد” .[15]

.32 اصول و مفاهیم توسعه حمل و نقل محور( ( TOD

2

به طورکلی در رابطه با اصول کلی TOD می توان بیان داشت که ایـن الگـو، بایـد پیـاده روی و حمـل و نقـل عمومی را تشویق کند و منجر به کاهش استفاده از اتومبیل شود. تسهیلات متداول این توسعه، ایجاد مکان هـایی اسـت که خصوصیات طراحی مانند مسیرهای پیاده با طراحی منظر، پارکینگ در پشت ساختمان، خیابان های تجاری کـه پیـاده روی و حمل و نقل عمومی را لذت بخش تر می کند را دارند .[13]

در مورد این نوع از توسعه تعاریف متعددی ارائه شده که هرکدام به عناصر،اصول و مفاهیم خاصـی اشـاره دارنـد ،امّـا تعدادی از این مفاهیم بین تعاریف مختلف مشترک هستند.چهار اصل مورد تأیید اکثر نظریـه پـردازان تـأثیر گـذار در تبیـین رویکرد توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی عبارتند از :

.1توسعه فشرده .2اختلاط کاربری ها .3پیاده مداری .4تسهیلات حمل و نقل و جا به جاییژحبل ف
.132 توسعه فشرده :

توسعه فشرده سه مزیت برای بهبود خدمات حمل و نقل دارد:

– امکان ارتباط بسیاری از مسیرها به نقاط مختلف.

– کاهش قیمت ها در صورت استفاده بیشتر از وسایل حمل و نقل عمومی.

– کاهش توالی بین وسایط حمل و نقل به دلیل تراکم بالا .[20]

توجه : این پروژه به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 دانلود پاورپوینت معماری روستایی ایرانفصل دوم pdf دارای 141 اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در Power Point می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل پاور پوینت دانلود پاورپوینت معماری روستایی ایرانفصل دوم pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

لطفا به نکات زیر در هنگام خرید

دانلوددانلود پاورپوینت معماری روستایی ایرانفصل دوم pdf

توجه فرمایید.

1-در این مطلب، متن اسلاید های اولیه 

دانلوددانلود پاورپوینت معماری روستایی ایرانفصل دوم pdf

قرار داده شده است

2-به علت اینکه امکان درج تصاویر استفاده شده در پاورپوینت وجود ندارد،در صورتی که مایل به دریافت  تصاویری از ان قبل از خرید هستید، می توانید با پشتیبانی تماس حاصل فرمایید

3-پس از پرداخت هزینه ، حداکثر طی 12 ساعت پاورپوینت خرید شده ، به ادرس ایمیل شما ارسال خواهد شد

4-در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل اسلاید ها میباشد ودر فایل اصلی این پاورپوینت،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

5-در صورتی که اسلاید ها داری جدول و یا عکس باشند در متون زیر قرار داده نشده است

بخشی از متن دانلود پاورپوینت معماری روستایی ایرانفصل دوم pdf :

اسلاید 1 :

تنوع سیمای روستاها

نگاهی گذرا به سیمای روستاهای ایران گویای تنوع بسیار در میان آنهاست. در جایی روستا بافت به هم پیچیده‌ای از خانه‌هائی است که به صورت پلکانی بر دامنه شیب کوه قرار گرفته‌اند. این نوع روستاها را اغلب در مناطق کوهستانی می‌بینیم. در جای دیگر خانه‌های روستا در دل کوه‌ها کنده شده و خطوط ارتباطی دشوار و پیچیده‌ای آنها را به یکدیگر مربوط می‌سازد، چون روستای کندوان در آذربایجان و میمند در کرمان; در جای دیگر، روستا قلعه دفاعی مستحکم برج و بارو داری است که خانه‌ها در درون آن به هم تنیده شده‌اند. این نوع روستاها را در نواحی مرکزی ایران و در میان دشت‌ها مشاهده می‌کنیم؛ در ناحیه‌ای دیگر از ایران، روستا مجموعه‌ای از خانه‌های منفرد است که در میان کشتزارها پراکنده شده‌اند. نمونه این روستاها در نواحی ساحلی دریای خزر به وفور مشاهده می‌شود.

اسلاید 2 :

سقف و بام ساختمان‌های روستاها نیز در هر یک از نواحی ایران با ناحیه دیگر آن متفاوت است؛ در جائی بام‌های خانه‌ها یا گنبدی است و یا گهواره‌ای (طاق آهنگ)، ساخته شده از خشت و گل و پوشیده شده از اندود کاهگل، چون نواحی مرکزی و دشتی و حاشیه‌های کویر. در جائی دیگر سقف‌ها تیر پوش، مستوی و پوشیده از کاهگل است مثل اکثر جاهای ایران که تنوع مصالح امکان اجرای هر نوع فنی را فراهم می‌کند؛ و در جای دیگر سقف‌ها شیبدار، تخته پوش، سفال پوش، گالی‌پوش کولش پوش و غیره است. این نوع خانه‌ها را اکثراً در نقاط جنگلی و پرباران مثل نواحی جنگل‌های شمال و غرب ایران می‌بینیم.

دیوارها و جداکننده‌های ساختما‌ن‌های روستاهای نواحی گوناگون ایران نیز از تنوع خاصی برخوردارند؛ در جائی دیوارها خشتی و قطور با ملات گل است، در جائی دیوارها سنگی هستند با ملات یا بدون ملات و خشکه چین؛ در جائی دیوارها را شبکه‌ای از تیرهای نازک تشکیل می‌دهند و بین آنها با ِگل پر می‌شود؛ در جائی دیگر دیوارها از تیرهای قطور روی هم سوار شده تشکیل می‌گردند.

اسلاید 3 :

در طرح و شکل کلی خانه‌ها و واحدهای ساختمانی روستاهای نواحی متفاوت ایران نیز با چنین تنوعی رو در رو هستیم؛ در جائی ساختار باز حاکم است و خانه‌ها عیان و در دید عام و در جائی دیگر ساختار بسته به کل روستا سایه انداخته و خانه‌ها در درون چهار دیواری حیاط‌ها محصور هستند و همه چیز از نظرها پنهان است. در جائی طرح کلی خانه بسیار ساده است و از دو یا سه اتاق مستطیلی تشکیل شده که به هم تکیه داده‌اند؛ در جای دیگر فضاهای خانه به گرد یک حیاط مرکزی حلقه زده و احیاناً در دو طبقه قرار گرفته‌اند؛ در جائی دیگر محوطه خانه بیشتر به قطعه‌ای از بیابان می‌ماند که احیاناً با دیواری کوتاه و چینه‌ای محصور شده و فضاهای خانه ظاهراً بطور نامنظم و جدا از هم در بخش‌هائی از این محوطه سر برافراشته‌اند.

همین مرور بسیار ساده و گذرا بیانگر تنوع بسیار در معماری روستائی سرزمین ایران است. ولی سؤال بنیادی در اینجاست که علت این همه تنوع چیست؟ اگر بدون آن که در دام جبرگرائی (یا به قول فرنگیها دترمینیسم) بیفتیم، مثل جبر جغرافیایی، جبر اقتصادی، جبر دفاعی و امنیتی، بتوانیم با مطالعه مصادیق آنها به علت این تنوعات پی ببریم، احتمالاً خواهیم توانست به احکام و اصول لازم برای اقدامات عمرانی صحیح، در روستا در عصر حاضر، دست پیدا کنیم. بنابراین تلاش ما این است که رابطه علت و معلولی را در کالبد روستا و خانه‌ها و فضاهای تشکیل دهنده آن بشناسیم و نه این که نمونه‌های متعدد و گوناگون از روستاها را گردهم آوریم. این قبیل تحقیقات را تحت عنوان گونه‌شناسی استان‌های مختلف بعضاً دیگران انجام داده‌اند و علی‌الاصول می‌باید برای تمامی سرزمین ایران انجام شود.

اسلاید 4 :

الف- عوامل مؤثر در شکل‌گیری کالبد روسوتا

به راستی این همه تنوع را کدام مجموعه از عوامل به وجود آورده است؟ آیا در شکل کلی مسکن و در معماری کالبد روستا، همه عوامل دخالت دارند؟ آیا نظریه جبرگرایان صحیح است و عواملی هستند که در  معماری روستا نقش قطعی و تعیین کننده دارند؟ و بسیاری آیاهای دیگر. در ابتدای امر سعی می‌کنیم با یک بررسی جامع، نظری و گذرا پاسخی اولیه برای این نوع سؤالات داشته باشیم و سپس با توجه به مصادیق به ذکر جزئیات بپردازیم.

اسلاید 5 :

قبلاً از الگو صحبت کردیم و می‌دانیم که هر منطقه‌ای در ارتباط با کلیه عوامل مشترکی که جامعه با آنها روبروست و به آنها عمل می‌کند، دارای الگوی خاص خودش می‌باشد. در گام اول باید بدانیم که یک جامعه روستائی در کدام مرحله از زندگی خود به سر می‌برد، آیا انسان و دام، بدون هیچ نوع حایلی، هنوز در زیر یک سقف هستند و یا مرحله تفاوت‌گذاری شروع شده و حایلی‌ (مثل چپر، دیوار نئی، دیوار کوتاه سنگی و غیره) بین آنهاست و لذا بدانیم که آیا کارکرد هر فضا مشخص گردیده است؟ آیا جامعه روستائی از این مراحل پا فراتر گذاشته‌ و انسان و دام در مکانهای جدا از هم هستند و هر بخشی از مسکن کارکرد مشخصی را پیدا کرده است و آیا بعضی از بخش‌های مسکن و حتی فضاهای کالبد روستا کارکردهای چند منظوره دارند؟ آیا ساختمان‌هائی که دارای مشخصه‌های مذهبی و یا اجتماعی و یا هر دو می‌باشند، به دلیل داشتن ارزش نمادین خاص، در مقایسه با خانه‌های معمولی، با شکل کلی الگو متفاوت می‌باشد یا نه؟ این تفاوت‌ها در کجاست، آیا در ابعاد است؟ در تزئینات است؟ یا در طریقه و شیوه معماری خاص است؟ آیا فضاهای عمومی روستا در رابطه با جنس و سن و کاربری و غیره از یکدیگر متمایز هستند؟ آیا مکان اجتماع زنانه، مکان اجتماع مردانه، مکان اجتماع کودکان و بازی‌های آنها و غیره مشخص شده‌اند؟ آیا مکان بازارهای هفتگی مشخص است و همیشه جای ثابتی دارد؟ و باز هم بسیاری آیاهای دیگر که پاسخ به آنها و طبقه‌بندی آنها منجر به کشف قانونمندی‌های معماری روستائی می‌گردد.

اسلاید 6 :

برای آشنایی با عواملی که دارای نقش مهم در به وجود آمدن شکل کلی معماری روستایی هستند، لازم است با نظریه‌های مختلفی آشنا شویم که درباره شکل کلی و معماری سکونتی و عللی به وجود آمدن آن ارائه شده است، تا موضوع روشن‌تر شود و شاید بتوان از این راه به نتایجی رسید. در ابتدای راه باید خاطر نشان کرد که یک بنا نشان‌دهنده کنش‌های متقابل عوامل متعدد و رابطه پیچیده آنهاست و اگر تنها یک عامل در به وجود آمدن شکل کلی مسکن و مجتمع‌های مسکونی مهم تلقی شود و برای آن نقش بنیادی و جبری قائل گردیم (که بیشتر نظریه‌های ارائه شده در این قالب است)، همانطور که قبلاً نیز گفته‌ایم، در دام جبرگرائی گرفتار شده و راه به خطا رفته‌ایم. اکثر معماران و نیز آنهایی که به مطالعات جغرافیای انسانی اشتغال دارند، بطور گسترده‌ای نقش مسلط و جبری آب و هوا و شرایط اقلیمی را در به وجود آمدن شکل کلی سکونتگاه پذیرفته و روی آن اصرار می‌ورزند. آنها چنین بیان می‌کنند که اولین دغدغه خاطر انسان ابتدایی پیدا کردن جان‌پناه و سرپناه بوده است و در نتیجه، شرایط اقلیمی و آب و هوائی نقش مسلط و حتی تعیین کننده در شکل کلی مسکن، در قالب سرپناه و جان‌پناه، دارد.

اسلاید 7 :

عده‌ای نیز بر این عقیده‌اند که مواد اولیه‌ای که در محیط یافت می‌شوند نقش تعیین کننده در شکل کلی سکونتگاه دارند؛ احساس می‌شود که این نظریه هنوز هم تا اندازه‌ای فکر بسیاری از پژوهشگران را به خود مشغول کرده است.

عده‌ای نیز نظام اجتماعی و نیاز مبرم به تأمین امنیت کل جامعه در مقابل بیگانگان و نظم و آرامش در امور اجتماعی رامطمح نظر قرار می‌دهند و شکل کلی سکونتگاه روستائی را در ارتباط با آن تشریح و توجیه می‌کنند و در این مورد به انگیزه‌های تدافعی، یعنی ظاهراً به روشنترین و ملموس‌ترین انگیزه‌ها متوسل می‌شوند.

اسلاید 8 :

عده‌ای نیز معتقدند که اقتصاد و صرفه‌جویی در شکل کلی سکونتگاه سنتی و بومی نقشی قاطع و تعیین کننده دارد. اینها عقیده دارند که در اقتصاد فقر، نهایت تلاش انسان برای بهره‌برداری دقیق و صحیح و صرفه‌جویانه از منابع تحت اختیار برای برآوری نیازهای بنیادین خودش است و لذا جائی برای گسترش و تجمل و الحاقات و اضافات در مسکن باقی نمی‌ماند. لذا مسکن در این شرایط ساده‌ترین و محقرترین و ابتدائی‌ترین صورت خود را دارد. با افزایش تولید مازاد بر نیاز، بخشی از سرمایه به بصورت ثروت درمی‌آید و در خدمت رفاه قرار می‌گیرد و اثرات آن به صورت قطعی و تعیین‌کننده، روی شکل کلی مسکن، که یکی از ملموس‌ترین و بارزترین نمادهای فرهنگی انسان است، ظاهر می‌گردد.

عده‌ای نیز بر این عقیده‌اند که منظر عمومی و چشم‌انداز نقش تعیین کننده‌ای در روی شکل کلی سکونتگاه روستائی و معماری آن دارد. در جوامع روستائی و بومی اهمیت این موارد از طریق وابستگی افراد این جامعه به زمین مدلل شده است، حتی بعضی‌ها این وابستگی را عجیب و «اسرارآمیز» تلقی کرده‌اند. وابستگی خاصی که آینده‌نگری‌های دقیقی را موجب شده و در پرتو این آینده‌نگریها، زمین مسکونی از زمین زراعی و تولیدی متمایز گشته و خانه‌ها در روی زمین مخصوصی استقرار یافته‌اند که ناظر بر تمام چشم‌انداز طبیعت باشند. حاصل این آینده‌نگری‌ها، ثبات چشم‌انداز و سیمای عمومی روستا است. این مشخصه سنتی و این وابستگی به زمین (به قول بعضی‌ها: اسرارآمیز) موجب شده که مردم این جوامع قرن‌ها و نسل‌های متمادی با تحمل تنگناها و دشواری‌های فراوان در همین منطقه بمانند و هیچ نوع تغییری نیز در زندگی آنها پدید نیاید. اینها حتی تغییرات در ساخت کلی مسکن و مجتمع مسکونی را نیز، که از خارج به آنها تحمیل شده باشد، نمی‌پذیرند و در سرجای خود و با همان ساختار کهن و کالبد قدیمی روستای خود زندگی می‌کنند.

اسلاید 9 :

در مقابل کلیه این عناصر و عوامل مادی، که ملموس و مرئی هستند و براحتی می‌توان آنها را تحلیل کرد، عامل دیگری نیز وجود دارد که بسیار پیچیده‌تر بوده و در ارتباط مستقیم با جهان معنوی است. این عامل مذهب می‌باشد. عده‌ای معتقدند که شکل کلی سکونتگاه رابطه مستقیمی با این عامل دارد. اینها می‌گویند که خانه تنها یک جان‌پناه و سرپناه نیست بلکه خیلی بیشتر از آن است. آنها می‌گویند که نهادهای نمادین فراوانی در خانه و مسکن وجود دارد و خانه نه تنها به منظور انجام مجموعه‌ای از اعمال حیات مادی در نظر گرفته شده است، بلکه چون در آن مناسک دینی و آئینی فراوانی انجام می‌شود، در تحلیل نهائی باید برای خاانه و مسکن یک سرشت مذهبی قائل شد و آن را یک معبد انگاشت.

اسلاید 10 :

ب- مقیاس‌های مورد اشاره

پیگیری تأثیر عوامل گوناگون در سازمان فضائی و کالبد روستا در سطوح مختلف و در مقیاس‌های گوناگون، از کلان تا خرد، میسر است.

1- مقیاس اول، مقیاس استقرار و مکانیابی روستا است که در قالب آن می‌توان تأثیر عوامل متعدد را ردیابی کرد.

 دانلود مقاله حضرت یونس (ع) pdf دارای 16 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله حضرت یونس (ع) pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود مقاله حضرت یونس (ع) pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود مقاله حضرت یونس (ع) pdf :

لقب:ذوالنون
معنای اسم:یونس در لفظ یونانی به معنای کبوتر است
پدر: متی
مادر:تنجیس
ظهور : سال بعد از هبوط ادم
دعوت بحق: سال مردم را دعوت بحق کرد
بعثت:خداوند او را پس از یسع برای هدایت مردم نینوا بر انگیخت
محل دفن:شهر کوفه در کشور عراق
نسب: یونس بن متی از طرف پدر به هود واز طرف مادر به بنی اسراییل می رسد.
مختصری از زندگینامه:
حضرت یونس در نینوا مردم را به خداپرستی دعوت می نمود. ولی انها از دستورات او سر پیچی کرده و به گفتار او عمل نمی کردند. حضرت یونس از لجاجت ان مردم ناراحت شد وبا حالت قهر انها را ترک کرد وسوار کشتی شد ماهی بزرگی سر راه کشتی امدو مانع عبور ان گردید قرعه زده شد سه یا هفت بار قرعه به نام یونس افتاد عاقبت او را به دریا انداختند و ماهی بزرگی وی را بلعید ولی از سوی خداوند ندا امد: ای ماهی! ما یونس را روزی تو نکردهایم انگاه ان حضرت به مدت روز یا بیشتر در شکم ماهی بود تا به امر خداوند ماهی یونس پیامبر را به ساحل افکند.
فهرست سورههایی که در ان نام یونس ذکر شده:نساء- انعام- یونس- صافات
معجزات:
معجزه ماهی، معجزه کدو حلوایی، معجزه رفع عذاب
نگاهی به زندگانی حضرت یونس (ع)

دعوت یونس(ع) به توحید
آخرین هشدار یونس(ع)
نزول عذاب بر قوم یونس(ع)
یونس(ع) در شکم ماهی

 دانلود مقاله هرمزان pdf دارای 32 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله هرمزان pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود مقاله هرمزان pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود مقاله هرمزان pdf :

یکى از عوامل انتقال فرهنگ و تمدن ایرانى به جهان اسلامى در قرون نخستین اسلامى نخبگان ایرانى بودند که چشمپوشى از مطالعه آنها خطایى بزرگ در شناخت تاریخ ایران و اسلام خواهد بود. هرمزان سردار بزرگ یزدگرد سوم یکى از این افراد بود که در تحولات سیاسى، نظامى و فرهنگى شامگاه عهد ساسانى و اوایل دوره اسلامى نقش‏آفرین شد. در مقاله حاضر ضمن بررسى حیات سیاسى هرمزان کارنامه وى در انتقال عناصر فرهنگ ایرانى به تمدن اسلامى مورد بحث قرار مى‏گیرد.
هرمزان از نخستین عاملان این انتقال

خاندان هرمزان1 که در مآخذ عربى و فارسى به همین نام و گاهى با تحریف به صورت فیرزان و در بعضى مآخذ به نام هرمیزان آمده به یکى از هفت خاندان ممتاز دوره ساسانى مى‏رسد.2 هرمزان در دوره‏ى ساسانى فرمانرواى خوزستان و مهر جانقذق ـ در لرستان ـ بود که این مناصب در خاندان وى موروثى بود. وى در آثار موَرّخانى مانند طبرى و بلعمى با لقب «شاه اهواز» معرفى شده است. در دوره‏ى ساسانى خوزستان شامل هفتاد شهر بوده که هرمزان بر همه‏ى آنها امارت داشت.3

 دانلود مقاله شهرسازی در یونان باستان pdf دارای 49 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله شهرسازی در یونان باستان pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود مقاله شهرسازی در یونان باستان pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود مقاله شهرسازی در یونان باستان pdf :

شهرسازی در یونان باستان

تابستان 1387

فهرست:
نگرشی بر تاثیر طبیعت بر معماری شهرهای باستان
ارتباط شهرسازی مصریان با یونانیان باستان

تاثیر معماری یونان بر شهرسازی ایران باستان
پارتیان یونانی و تاثیر آنان بر شهر نشینی و معماری ایرانیان
شهرداری و شهرسازی در یونان باستان

نگرشی بر تاثیر طبیعت بر معماری شهرهای باستان
• دوران باستان، بین‌النهرین 3500 سال قبل از میلاد
• میان دو رود، جلگه فرات و دجله جلگه‌ی حاصلخیزی وجود دارد که پهنه‌های تمدن انسانی شناخته می‌شود.

• در دوران باستان این سرزمین رابطه‌ی ستایش‌آمیز با طبیعت مبین نوع ارتباط انسان با طبیعت پیدامونش بوده.
1- احترام به محیط طبیعی و تقدیس آن، انسان را موظف می‌ساخت که تمامی فعالیتش را با طبیعت هماهنگ سازد.
2- تقدیس طبیعت، موجب می‌شد که انسان خود را نگهبان بپندارد، تمامی عملیاتش را با عناصر آن(خطوط،‌ نور و رنگ‌های طبیعت) همگون و هماهنگ سازد.

3- زمین به عنوان زمین مادر منبع و منشاء تمامی خوبی‌ها و زایش و بقای هستی تلقی می‌شد.
4- آب نیز عنصری برای تولید و بقا محسوب می‌شد و برای رویاندن و ایجاد خنکی به کاری رفت و اهمیت تمثیلی و معنوی داشت.

5- تجلی این اعتقادات در باغ‌های معلق یا پردیس‌های بابل می‌باشد. که در امتداد دیوارهای شهربابل در زمین‌‌های حاصلخیز به صورت یکسری از تراس‌های مشجر روی یکدیگر ساخته شده بود و روی هر یک از این تراس‌ها گونه‌های گیاهی متفاوت کاشته شده بود.

6- این باغ‌ها دارای محوری بودند که با دو ردیف درخت احاطه شده بود و از میان آن‌ها جوی آبی می‌گذشت.
• دوران باستانی مصر (3500 سال قبل از میلاد)
• جلگه‌ی حاصلخیز مصر در کنار رود نیل همزمان با تمدن بین‌النهرین با کشاورزی تکامل یافته رابطه‌ی انسان مبتنی بر الهام از طبیعت و آمیختگی معماری با طبیعت.
1- طبیعت پایه الهام معماری بنای معابد مصری ـ اهرام تقلیدی از کوه ـ ستوان از نخل و سرستون تقلیدی از گل نیلوفر یا پاپیروس.

2- سیستم باغ‌سازی به صورت باغ‌های کشاورزی.
3- باغ‌ها در قطعات مستطیل شکل، گیاهان با فرم منظم و دیوار بلند آن را احاطه ‌می کرد.
4- به صورت نهرهایی که 2 طرف آن نخل بود، شطرنجی می‌شدند.
5- باغ مصری دوران باستان، الگوی مشخصی برای باغسازی غرب بوده است.

6- دوران باستان یونان از قرن پنجم پیش از میلاد تا چهارم.
7- در این برای یونانیان طبیعت مکان مقدس بود و نظم هندسی معماری در نظم طبیعت اقدام می‌شد. ویژگی ارتباطی انسان با عناصر طبیعت به شرح زیر است:

8- در ادبیات که آثار هومر (ایلیاد و اودیسه) شاخص آن است، طبیعت مکان مقدس توصیف شده است.
9- شیوه معماری و نوع استقرار معابد در بستر طبیعت به گونه‌ای بوده که به فضا، ابعاد و مضامین نمادین (سمبلیک) می‌بخشیده است.
10- شهرها به عنوان ملاک زیبایی شناخته می‌شدند نه طبیعت و باغ‌ها.
11- بر این مبنا لذت بردن از عناصر طبیعی در یونان باستان، غیرمنطقی و غیرقابل تعریف شناخته شده بود.

12- در دوران کلاسیک به ویژه درزمان افلاطون و ارسطو، هنر باغسازی وجود داشت. این باغ‌ها محل تجمع فلاسفه محسوب می‌شد که از آن جمله می‌توان باغ‌های آکادمی افلاطون و اپیکور را نام برد.
• دوران باستان، روم ـ اواخر قرن چهارم قبل از میلاد تا قرن پنجم بعداز میلاد

• بهره‌وری از طبیعت، سازماندهی سرزمین برای تولید، ساخت «ویلا ـ باغ» و توانایی تکنیکی و صفحه‌آرایی، در مجموع گرایش غالب رومیان باستان در برخورد و ارتباط با طبیعت به شمار می‌رفت. ویژگی‌های این رابطه به شرح زیر است.

1 در روم باستان طبیعتی مورد ستایش بود که حضور انسان در آن حس می‌شد.
2 زیبایی نیز در رابطه‌ای مستقیم با سودمندی قرار داشت و عملکرد زیبایی منظر با ارزش درآمدزائی آن مرتبط بود.
3 نوسازی در منظر طبیعی، با کاشت متقارن درختان و جستجوی فرم‌های هندسی برای المان‌های طبیعت همراه بود.

4 باغ‌های رومی مانند تابلوی طراحی شده‌ای بودند که با مجسمه قهرمانان، فواره، استخر و معابد آراسته می‌شد.
5 در ویلا ـ باغ‌ها گیاهان به صورت متنوعی هرس می‌شدند و به اشکال مکعب، استوانه‌گر دری آمدند.
• دوران باستان ایران (از قرن پنجم پیش از میلاد تا قرن هفتم)

• این دوران با حکومت هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بر ایران هرماه است. طی آن مفاهیم باغ هشت و باغ شهر رابط بین طبیعت و ایرانیان باستان را تعیین می‌کند. این مفاهیم، نماد (سمبل) خنکی و حاصلخیزی به شمار می‌رفتند و منشاء هستی و آفرینش و عامل تسلط بر دنیای بیرونی محسوب می‌شدند،‌در چنین نگرشی بقایای شهریه وجود باغ بستگی داشت

و شهر تا زمانی می‌توانست به هستی خود ادامه دهد که د رمدخل آن، باغ مستقر باشد، چون بر مبنای این اعتقاد، آب به عنوان منشاء حیات، توسط باغ از سینه خاک گرفته می‌شد و در شهر بخش می‌گردید. در مجموع، ویژگی‌های ارتباط ایرانیان با طبیعت و منظر به شرح زیر قابل توصیف است.

1 مانند تمدن بین‌النهرین باغ تصویری ازجهان جاودانه بود.
2 کاشت درختان منظم، میوه در کنار گیاهان معطر، منشاء باسنن بابل و مصر.
3 نظم هندسی از تقارن پیروی می‌کرد که مفاهیم افسانه‌ای و عرفانی داشت.

4 در تمدن ساسانیان، نظم هندسی باغ، ایده جهان را تداعی می‌کرد و حفاظت از زمین و محیط مقدس شمرده می‌شد.
5 باغ‌ها د رمجموع، مکان‌های سحرآمیزی به شمار می‌رفتند که هم شهر بودند و هم باغ بهشت این مکان‌ها در عین حال،‌ نهاد خنکی، حاصلخیزی و تولید محسوب می‌شدند.

6 باغ بهشت‌ها نمایانگر یگانگی زمین و آسمان بودند و با ایجاد نظم در زمین، نظم خدایی را جستجو می‌شد.
• قرن میانی از پنجم تا پانزدهم میلادی
• تمایز بین فرهنگ غرب و شرق آشکار شد در غرب ترس از طبیعت و دنیای بیرونی شکل گرفت. از این‌رو، معماری شهرها به‌درون حصارها در منظر طبیعی پناه برد و طبیعت ایده‌آل تنها در تصویر و آفرینش‌های عنصری تجلی یافت.

ارتباط شهرسازی مصریان با یونانیان باستان
به گزارش خبرگزاری ایسنا،در 75 مایلی جنوب قاهره و در مکانی که پوشیده از سنگ و ماسه است، بقایای شهری تاریخی که زمانی یکی از زیباترین و آبادترین شهرهای مصر باستان بوده است‌، قرار دارد. این شهر تاریخی که تبتونیس (Tebtunis) نام دارد، مساحتی بیش از 20 هکتار داشته و دست کم قدمت اشیا و بناهای کشف‌شده در آن، سه‌هزار سال است.

همچنین در نزدیکی تبتونیس، شهر تاریخی دیگری به نام سبک (Sobek) قرار گرفته است. سبک نام یکی از خدایان مصر باستان است که هزاران سال پیش توسط مصریان باستان پرستش می‌شده است. در این شهر، آثاری از تمدن اسلامی نیز کشف شده‌اند.

شهرهای تاریخی تبتونیس و سبک در دهه‌ی 30 میلادی و زمانی که زیر خروارها شن قرار داشتند، کشف شدند. تاکنون در این شهرهای تاریخی، اشیا و بناهای فراوانی به‌دست آمده‌اند؛ ولی نکته‌ای که سبب شگفتی باستان‌شناسان شده، کشف بقایای دژی مستحکم در گرداگرد این شهرهای تاریخی است.

باستان‌شناسان با بررسی سبک‌های معماری به‌کار رفته در بناهای شهر تاریخی تبتونیس و پاپیروس‌های کشف‌شده به این نتیجه رسیده‌اند که این شهر تاریخی سه دوره رونق و شکوفایی را پشت سر گذاشته، ولی در پایان دوره‌ی سوم برای همیشه خالی از سکنه شده است.

پروفسور کلاودیو گالاتزی (Claudio Gallazzi) از دانشگاه میلان، از سال 1998 میلادی همراه باستان‌شناسانی از ایتالیا و فرانسه کاوش در شهر تبتونیس را آغاز کرده است. او در این سال‌ها موفق به کشف شواهدی دال بر روابط تنگاتنگ مردم این شهر با مردم تمدن یونان باستان شده است.

پروفسور گالاتزی در طول 19 سال گذشته با بررسی بناهای تاریخی و اشیای کشف‌شده در 15 نقطه‌ی مختلف شهر تبتونیس به این نتیجه رسیده است که مردم این دو تمدن دنیای باستانی در اموری مانند شهرسازی و شیوه‌ی حکومت از تجربه‌های یکدیگر استفاده می‌کردند. همچنین روابط تجاری گسترده‌ای نیز داشته‌اند.

تاکنون در ویرانه‌های این شهر تاریخی، تعدادی پاپیروس که به بیان جنبه‌های مختلف زندگی مردم تبتونیس از جمله رسوم خاکسپاری، قوانین جزایی، اسناد قانونی و قراردادها می‌پردازند، کشف شده‌اند.

در طول 19 سال کاوش، بیش از هفت‌هزار پاپیروس کشف شده‌اند و تعداد کمی از آن‌ها بررسی دقیق شده‌اند. نتایج تحقیقات پروفسور گالاتزی و همکارانش در آینده‌ی نزدیک در قالب کتابی به‌چاپ می‌رسد.

تاثیر معماری یونان بر شهرسازی ایران باستان
آثار و قراین تاریخی نشان می دهد که مهاجرت آریاییان به آسیای غربی حدوداً از سده چهاردهم ق.م. آغاز شد و به مرور ادامه یافت. شاخه های از آریاییان که از جبال هندوکش و فلات پامیر گذشته، به جلگه سند پا گذاشتند، بی تردید با مقاومت بومیان دراویدی روبرو، و برای جایگیری مجبور به نزاع شدند. این برخورد، که در لابه لای متون تاریخی آشکار است.

احتمالاً به این گستردگی در فلات ایران رخ نداد. اگرچه آریاییان ایرانی، توانستند به مرور اقوام آسیانیِ ساکن در فلات، همچون حوریان، گوتیان، لولوبیان و عیلامیان را یا از فلات اخراج کرده و یا در خود تحلیل ببرند، اما این جای گیری از گونه ای دیگر بود. اسب و مهارت آریاییان درارابه رانی مورد توجه بومیان قرارگرفت.آریاییان اگرچه کوچ رو بودند، اما کاملاً بی بهره از یکجانشینی نبودند.

باستان شناسی توانسته است حوزه های متعددی از نقاط استقرار را در آسیا مرکزی بشناساند. آنچه امروز مسلم است، وجود یک مرکز مستقل تمدن در آسیای مرکزی است که البته ناظر به پیشرفت مدنیت در آسیای غربی- اعم از عیلام و بابل- و رواج شهرنشینی در تمدن سند، به ویژه هاراپا و موهنجودارو در ساحل رودهای سند و پنجاب است.

اما آن دسته از آریاییان که پا به فلات ایران گذاشتند، اگرچه بی بهره از اندیشه مدنی نبودند، اما در مواجه با تمدن شکوفای آسیای غربی، بهره آنان بسی اندک می نمود، و از همین رو به یک باره شاکله شهرنشینی آنان را اخذ کرده، با کیهان شناسی ویژه آنها درآمیخت. این کیهان شناخت، شهر را الگویی از نظام آسمانی می انگاشت و به همین دلیل برگسترش آن همت می گماشت.

شکل 1 – شهر اردشیر خوره

مادها نخستین سلسله ایران و تاثیر آنان بر معماری و شهر سازی

با سلسله ماد، ایران آریایی، دارای تاریخ سیاسی گردید. اما در عین حال آریاها را نباید یک قوم متحد در نظر آورد؛ آریاییان از تیره های گوناگونی تشکیل شده بودند که در میان تیره ماد و پاریس در حیات سیاسی ایران زمین نقش تعیین کننده ای برعهده داشتند.

گستره سرزمین ماد، مرکز، غرب و شمال غربی ایران را دربرمی گرفت. بروز اقتدار سیاسی نزد مادها، که توانستند نخستین سلسله آریایی را فلات ایران تأسیس کنند. نتیجه قرارگرفتن آنان در میان دو حکومت مهاجم آشور و اورارتو در غرب و شمال بود. تهاجمات پی در پی اقوام آشوری و اورارتو، احساس اتحاد میان قبایل مادی گسترش داد. اقتدار قوم ماد مصادف با تحلیل رفتن سلسله پرقدرت عیلام و دیگر دول آسیانی، همچون ماننا، گوتی و لولوبی در فلات ایران بود.

مدنیت دوران ماد، همواره با هگمتانه به ذهن می آید. اما واقعیت این است که طی هزاره سوم تا نیمه دوم هزاره نخست قبل از میلاد سلسله هایی در شمال غربی فلات ایران رشد کرده بودند که تفاوت هایی کلی با تمدن های شکل یافته در بین النهرین داشتند. شهرهای مستحکم و کمتر شناخته شده این سلسله ها در ایران غربی پراکنده بودند. مدنیت ماد بی تردید یا بر بازمانده این شهرها و یا در ستیز با آنان شکل گرفت.

از همین رو شکل شهر مادی برگرفته از نمونه های مشابه آن در اورارتو و آشور و یا نزد اقوام آسیانیِ ساکن در مرکز، غرب و شمال غربی فلات ایران، همچون مانناییان بود. در میان سلسله های باستانی، شهرهای مادی کمتر برای باستان شناسان شناخته شده است و این بی تردید به پراکندگی اندک با حوزه محدود پراکندگی آنان باز می گردد

و این پراکندگی محدود خود نتیجه ناامنی منطقه به دلیل تهاجمات حکومت های مهاجم آشور و اروارتو بود. این عامل البته در شکل گیری و صورت دژ- شهر بوده، و یا با حصار یا حصارهایی تودرتو احاطه می شدند. تعداد حصارهای یک شهر نشانگر بزرگی یا کوچکی شهر بود. شهر دوران ماد به دلایل گوناگون، از جمله کیهان شناسی ویژه دوران باستان،

شکل رقومی زمین و البته امنیت عموماً بر فراز ارتفاعات طبیعی و یا مصنوعی بنا می شدند. گاه مانند شهر خارخاریک حصار و یا مانند شهر کیشه سو، چند حصار متحدالمرکز شهر را دربر می گرفت. این شهرها چنان که هرتسفلد گفته است دارای نقشه ای ثابت با تفاوت هایی جزیی بودند. این تفاوت ها ناشی از شرایط اقلیمی ویژه شان بود. دژ شهرها به صورت یک زنجیره دفاعی برپا شده بود تا امکان ایجاد شهرهای بزرگتری چون هگمتانه را در پشت خود فراهم کند.

در واقع شهرهای شاهی، مانند هگمتانه، دردوران مادها از گسترش این دژ شهرها حاصل شدند، که آنها نیز به نوبه خود مراکز نخستینی برای انباشت ثروت، تمرکز اقتدار سیاسی و توسعه اجتماعی به شمار می آمدند

هگمتانه اصلاً به معنای مکان جمع شدن بود و تصویری از اتحاد قبایل ماد و اتحاد سه جامعه ایلی، روستایی و شهری را می نمایاند. اصولاً شهر مادی را نتیجه فرایند تکاملی از روستاها به دژ- شهرها و آنگاه شهرهای مهم تری چون هگمتانه دانسته اند.اگرچه در دوران مادها می توان از جامعه شهری سخن گفت، اما این جامعه هنوز در برابر جماعات روستایی و عشیره ای اندک می نمود.

شکل 2 – شهر پیشه وران ( دهکده ای پیش از هخامنشیان )

دیاکونوف در تعریف همین تمایز نوشته است: “شاید ده- دژها مقر فرمانروایان خردی بوده که در منابع آشوری ذکر شده است و در اوستا نیز به نام ساستر آمده است. ناحیه ای که تابع این فرمانفرما بود. به دژ وی مربوط بود. برروی هم ظاهراً فرمانفرما یا ساستر با رئیس دهکده عشیره ای که ویس پتی نامیده می شد، فرق داشته است.”

شکل 3 _ ساخت کالبدی شهر در زمان مادها

با این همه در این دوران کالبدهای شهری بیش از پیش آشکار شده، و اگرچه هنوز بافتی همچون بازار مرحله آغازین حیات خود را می گذراند، اما راه ها، راهوندها و شوارع عام، حصار، برج، معبد و کاخ همچون نمونه های بین النهرینی خود کاملاً شکل گرفته بودند

در واقع همه آن مجموعه ای که درون دژ قرارمی گرفت، یعنی دژ و تقسیمات داخل آن، مورد برنامه ریزی و طراحی دقیق قرارگرفته بود. این سازمان اجتماعی و سیاسی تا 559ق.م. که آسیتاک، آخرین شاه سلسله ماد، در برابر نخستین شاه پرقدرت هخامنشی، کوروش، شکست خورد، ادامه داشت.

حکومت هخامنشیان و سبک معماری و شهر سازی خاص این دوره
با حکومت هخامنشی، چیزی رخ نمود که تا آن روز در تاریخ سیاسی آریاییان بی نظیر بود. اقوام آریایی تا پیش از این یا تحت قیادت فرمانروایان محلی، در حوزه هایی کوچک زیسته و با تاخت و تاز به شهرهای دیگر و هم زیستی مسالمت جویانه یا غیرمسالمت آمیز با اقوام بومی روزگار می گذرانیدند، و یا آن که شکل اعلای حکومتی آنان در ماد رخ نموده بود که آن نیز خود قلمرو محدودی محسوب می شد و از حدود شمال غربی و نهایتاً مرکز ایران فراتر نمی رفت.

وظیفه این حکمرانی های کوچک با سلسله ماد در دو استراتژی خلاصه می شد: ایجاد امنیت برای مردم و حراست از حوزه اقتدار خود با هخامنشیان به یک باره قلمرو پهناوری به سرزمین اصلی آنان- پارس- منضم گردید.

شیوه حکومت نزد شهریاران ماد، اگرچه از الگوی حکمرانی بین النهرین اخذ شده اما هنوز از ساخت عشیره ای به کلی جدا نشده بود. به عوض آنها، هخامنشیان کوشیدند به ساختارهای حکومتی آسیای غربی نزدیک تر شوند. این ساختار در آن روزگار، البته برای اقلیم بین النهرین، به خاطر تملک سرزمین های حاصلخیز و منابع آبی، بسیار کارآمد

بود، اما برای سرزمین خشک ایران چندان کارایی نداشت. کارآمدی تمرکز مالکیت ها در بین النهرین، به واسطه وجود مراکز آبی یعنی رودخانه های عظیم و آبیاری متمرکز ایجاد شده بود، اما در سرزمین خشک و کم آب ایران، تبدیل مالکیت اشتراکی بر زمین به مالکیت دولتی، نتیجه مطلوبی نداشت و لامحاله به بحران سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می انجامید.

این بحران، در درازمدت چند بار شکل علنی به خود گرفت که از جمله آن از شورش های اجتماعی گوماتای مغ در دوران هخامنشیان و مزدک در دوران ساسانیان باید نام برد. این همه موجب می شد نظام سیاسی ایران از نوعی دموکراسی قبیله ای به سمت شکلی از اقتدار سیاسی حرکت کند که به استبداد شرقی متمایل بود.

اما جالب آن که هخامنشیان، به خصوص دو سر سلسله مقتدر آن – کوروش و داریوش اول- توانسته بودند این شیوه حکومت را با نوع تسامح سیاسی و مدارای مذهبی و فرهنگی بیامیزند.

آن گونه که گیرشمن گفته است. همین سیاست موجب می شد که کشورهای مغلوب در توسعه ثبات و استقرار هخامنشیان نقشی مهم برعهده گیرند.

در واقع همین شکل از اندیشه حکومتی بود که موجب پدیدآمدن ساتراپی ها در قلمرو پهناور هخامنشیان گردید. کوشش براین بود تا ساتراپی ها، که تعداد آنها بالغ بر 20 بود، با خصوصیات قومی و بومی ممالک متبوع انطباق داشته باشند. البته داریوش بر ایالت تابعه یک شهریان یا ساتراپ از نزدیکان یا خاندان خود می گماشت، اما بدنه حکومت را از میان افراد بومی انتخاب می کرد.

آن چه در نهاد مدنی هخامنشیان آشکارتر از اسلاف مادی بود، نضج گرفتن نهادهای اقتصادی و پیش آرایش اصناف است. اصنافی که در دوران ساسانی شکل کامل به خود گرفت و مدنیت ایرانی را پی ریخت. فتح بابل دولت هخامنشی را با عامل رونق تجاری در دولتشهرهای بین النهرینی آشنا کرده بود، و از همین رو بازار و بازرگانی، که در دوران ماد نقش چندانی نداشت، در دوران اخیر جایگاه بیشتری را به خود اختصاص داد. به عبارتی شهر نظامی- کشاورزی در سرزمین های میانی امپراتوری داد.

هردوت پارسیان را متشکل از شش طایفه شهری و روستایی، و نیز چهار طایفه چادرنشین دانسته است.
این شهادت هردوت نشان از ساخت اجتماعی دودمان هخامنشی دارد که ساختی متشکل از سازمان شهری و سازمان روستایی و ایلی بود. اما به تدریج گستره جامعه شهری بر دو سازمان دیگر پیشی می گیرد. در این میان تعریف از فضا نیز گسترش می یابد. شهر دیگر درون چارچوب باروها تعریف نمی شود، بلکه معنایی منطقه ای یافته و با مجموع واحدهای تولید زراعی اطراف خود تعریف می گردد. این تعریف شمول گرایانه از شهر تا ادوار اخیر که شهر مجموعه کهندژ، شارستان، ربض و روستاهای نزدیک را نیز دربر می گرفت، صادق است

هنگامی که از شهرهای هخامنشی سخن می گوییم، بلافاصله نام دو شهر بیش از دیگران به خاطر می آید: پاسارگاد و پارسه (تخت جمشید) اما این دو شهر، اگرچه بهترین تجلی اندیشه عظمت گرای هخامنشی در باب معماری و شهر هستند. اما به هیچ وجه نهادهای مدنی را در خود نمی نمایانند. این شهرها به طورکلی شهرهای شاهی و تشریفاتی هستند. برای شهر در معنای مدنی آن باید به دنبال نمونه های دیگری گشت.

شهرهایی همچون تخت جمشید نمونه تحول یافته و عظیمی از شهر- معبدهای بین النهرینی و زیگورات های مرتفع آن، با نگاهی به شیوه معماری اورارتویی هستند. پاسارگاد و پارسه شهرهایی مدنی نبودند، ظاهراً نهادهای مدنی را در کنار این شهرهیا شاهی باید جست، چنان که نهاد مدنی شهر پارسه در حوزه استخر، در جنب آن شکل گرفت. استخر را پرجمعیت ترین شهر پارس می خواندند.

شکل 4 – ساخت کالبدی شهر در زمان هخامنشیان

به طورکلی شهرهای این دوره نمایش نحوه استقرار کالبدی های حکومتی بوده، سلطه مراکز سلطنتی بر مراکز سکونتی و شهر را یادآوری می کنند.

یکی از ویژگی های مهم معماری و شهرسازی هخامنشی وام گیری از عناصر شهری و معماری جهان است. داریوش در کتیبه شوش سیاهه صنعت کاران و هنرمندان ملل مختلف را، که در ساختن کاخ شوش سهیم بوده اند. ذکر می کند. این عناصر وارداتی در این جا رنگ و بویی آمیخته و کم و بیش واحد یافتند. به عبارتی از آمیزش عناصر گوناگون به وحدتی دست یافتند که ویژگی معماری و شهرسازی دوره هخامنشی است.

شکل 5– نمای از شهر و کاخ شوش

هرتسفلد در میان دو شهر مهم این دوره، پاسارگاد را دارای خصایص منطقه ای و پرسپولیس را نه تنها در کلیات، بل حتی در جزئیات نیز دارای ویژگی های التقاطی و جهانی دانسته است.

از خواندن فرمان های شاهان هخامنشی درمی یابیم این شاهان برخلاف اخلاف پارتی و ساسانی خود، که شهرسازان بزرگی بودند. کمتر برای ساخت شهر همت گماشته اند. آنان در امر ساخت و ساز بیشتر همت خود را صرف بنای ابنیه سلطنتی کردند، یا اگر مانند پارسه شهری ساختند، شهر حکومتی و شاهی بنا نمودند. پارسه شهر حکومتی و شاهی بود که برای حیات مدنی کارایی نداشت و تنها در جشنها و اعیاد مورد استفاده قرارمی گرفت.

به همین دلیل است که در تعریف هنر دوران هخامنشی بیان معمارانه یادمان ها بر توصیف کالبد و بافت شهرها رجحان یافته است.
چنان که گفتیم پیش آرایی اصناف و طبقات اجتماعی در این دوران شکل می گیرد. البته هنوز مانده تا موُبدان زردشتی ایده طبقات را از شکل اجتماعی خارج کرده، رنگ و بویی مذهبی بدان ببخشند.

مقام شاه شاهان، با تکیه بر اصالت و خلوص نژاد، ایده نوینی بود و توانست بر فراز همه اصناف اجتماعی و اشراف زمین دار جای گیرد. نهادهای مذهبی به تدریج می کوشیدند با قرب به دستگاه حکومت یابند. به همین دلیل به تدریج بر تعداد معابد، که در دوره مادها کمتر به چشم می آیند، افزوده می شود.

اما هنوز سازمان لشکری پس از شاه برترین طبقه محسوب می شد. فروتر از اینان ساختهای عشیره ای روستایی، پیشه وری محدود و کارگران روزمزد (کورتش) نیز قابل شناسایی هستند. ضمن آنکه، گسترش قلمرو و احساس نیاز به ایجاد سازمان اداری به تشکیل دیوان و پایگاه دبیری، که متشکل از دبیران آرامی بود، انجامید.

اما تقدیر تاریخی این سلسله بر آن بود که این دستگاه آراسته و مقتدر حدود دو قرن و نیم بعد، مقهور اندیشه ای شود که در ابتدا آن را پسندیده بود، یعنی گسترش قلمرو امپراتوری.

ورود اسکندر و تاثیر یونانیان بر معماری و شهر سازی ایرانیان

اسکندر با اتحاد دولتشهرهای پراکنده یونانی توانست به سیادت هخامنشیان بر جهان متمدن آن روزگار پایان دهد. اسکندر آن اندازه فراست داشت تا بداند حفظ سرزمین مغلوب با تکیه بر قدرت و نژاد یونانی میسر نیست و برای دستیابی به این هدف بر آمیزش قوای یونانی و ایرانی تکیه داشت.

این امر که نامه تنسر آن را نتیجه رایزنی او با فیلسوف مشهور یونانی، ارسطو، ذکر کرده است، موجب ایجاد ساختمان سیاسی جدیدی به نام ملوک الطوایفی در ایران شد که تا چند قرن دوام آورد. سازمانی که البته ساخت اجتماعی آریاییان باستان مستعد پذیرایی از آن بود. اما جانشینان سلوکی اسکندر سیاست دیگری در پیش گرفتند.